آخرین شب پاییز 

 شب یلدا برابر است با پایان آخرین شب ماه آذر که درازترین شب سال می باشد، در افغانستان به آن (چله) نیز می‌گویند . از قدیم در پایتخت و شماری از ولایت ها مانند کابل و بلخ، خانواده ها در کنار یکدیگر این شب را باقصه خوانی ، برگزاری برنامه های فرهنگی و سرگرمی های متفرقه این رسم کهن را زنده نگه می دارند. 

یکی از رسومات شب یلدا (قصه خوانی) است که خانواده ها دور هم جمع می شوند و خانه را گرم می کنند؛ عده ای کرسی آماده می کنند و میوه  و شیرینی های فراوان تهیه می کنند ، قصه گوها در وسط مجلس می نشینند و با کلمه های شیرین به بیان قصه می پردازند . 

مردم افغانستان چون سایر آریایی ها در این  شب تاریک و ظلمانی تا سپیده دمان بیدارمی مانند.  

آنها با بیدار ماندن طلوع خورشید و سپیده دم را انتظار می کشند تا خود شاهد دمیدن خورشید باشند. 

شب یلدا نمادی از تاریکی پنداشته می‌شود و باور بر این است فردای این شب روزها دوباره دراز میشود و مردم این شب را به امید فردا و روزهای آفتابی بیشتر تجلیل می کنند. 

مردم شب یلدا را به امید طلوع خورشید که مظهر درخشندگی و گرماست به سر می رسانند پس از این شب روزها به سوی طولانی شدن می روند و مردم  در گذشته معتقد بودند که آفتاب بیشتر می درخشد و از ظلمت و تاریکی شب که تعبیر به اهریمن می شد کاسته می شد. 
 

فلسفه خوراکی های سفره شب یلدا : 

پیشینیان اعتقاد داشتند که در این شب فرشته ی بدی ها (اهریمن) با فرشته ی خوبی ها به جنگ می پردازند و در این نبرد طولانی فرشته ی خوبیها  اهریمن را شکست می دهد و صبح ، پس از زاده شدن دوباره ی خورشید (پیروزی روشنایی بر تاریکی) آغاز می شود اما شب یلدا تنها دور هم نشینی و مرور خاطره ها نیست و شامل رسوم تغذیه ای خاص خود نیز می باشد، انتخاب این موارد خاص از بین سایر موادغذایی و تأکید بر قرار دادن آن در سفره دلایل خاص دارد مانند: 

هندوانه: یکی از میوه های شب یلدا هندوانه است که همیشه به شیوه های جذابی تزئین می شود هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است. مردم اعتقاد دارند ، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید در تمام زمستان ، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد. 

انار: این میوه در سفره شب یلدا نماد شادی و زایش است.انار میوه ای است که از قدیم از آن به عنوان میوه ای خون ساز یاد می شود. 

آجیل: آجیل شب یلدا شامل پسته،بادام،گردو،فندق و میوه های خشک است کە به عنوان سالم ترین تنقلات شناخته شده است . 

حتی طولانی ترین شب ها هم به طلوع خورشید ختم می شود. 

یلدا ، تو رو دوست دارم ، به اندازه همه ستاره هایی که در چشم هایت می درخشند. 

ای خواستنی ترین شب ها! طعم تو ، به اندازه همه صبح های دل انگیز آفتابی بهار،شیرین است.